Aktualności
Nowe fałszerstwo polskiej jedynki
Dodano: 01/04/2011Janusz Berbeka
Przegląd Filatelistyczny Nr 4 (103) Kwiecień 2011
Nowe fałszerstwo polskiej jedynki
 |
Doczekaliśmy się kolejnego typu fałszerstwa pierwszego polskiego znaczka, wydanego 1. stycznia
1860r przez autonomiczne władze Królestwa Polskiego. W niniejszym opracowaniu jest mowa jedynie o typach fałszerstw całkowitych, bez wnikania w różne sposoby fałszowania poszczególnych elementów znaczka, np. nowej lub uzupełnianej gumy, poprawiania perforacji, doklejania ząbków, domalowywania stempli, itp. Nie uwzględniono tu również prywatnych nowodruków z 1913 i 1920 r, czarnodruków z 1913 r czy różnego rodzaju nalepek i naśladownictw imitujących polską jedynkę, a wydawanych przez różnorakie organizacje dla upamiętniania kolejnych rocznic (100-lecia wydania jedynki, 1000-lecia Państwa Polskiego itp.). Pominięte też zostały bardzo prymitywne odbitki kserograficzne, które też pojawiały się na różnorakich aukcjach internetowych. Oto krótki rys obrazujący historie powstawania fałszerstw tego znaczka. Początki były stosunkowo prymitywne, bo nie były fałszerstwami całkowitymi, a jedynie działaniami oszukańczymi na szkodę poczty stanowiącymi specyficzny rodzaj fałszerstwa (przy oryginalnym znaczku i ostemplowaniu). Polegały one na wywabianiu słabiej odbitych stempli i powtórnym używaniu już raz wykorzystanych znaczków oryginalnych. Procedurę te w Królestwie uprawiali fałszerze na znaczkach rosyjskich jeszcze przed wprowadzeniem polskiej „jedynki”, a także po jej wycofaniu. Pisał o tym m.in. Z. Mikulski [11] . Celowali w tym głównie pracownicy większych firm oraz urzędnicy pocztowi mający dostęp do większej ilości listów i zdjętych z nich znaczków. Chęć zysku była bardzo silna, etyka zawodu – niestety pozostawiała wiele do życzenia... Kilka ilustracji przedstawia tego typu fałszerstwa (il. 1-3). Maciej Miszczak w swoim opracowaniu [10] wymieniał oszukańcze podwójne ostemplowania z następujących placówek: 55, 69, 102, 119, 120, 123, 155, 182, 187, 191, 194, 231, 234, 238, 240, 241, 253, 264, 266, 267, 268, 269, 304. Z cała pewnością nie jest to pełna lista...
 |
 |
 |
| il. 1 | il. 2 | il. 3 |
Nieco podobny, choć inny rodzaj fałszerstw polegał na „montowaniu” z dwóch lub trzech kasowanych znaczków nowego „czystego”, umieszczeniu go na kopercie i wysłaniu. Tych pierwszych prymitywnych fałszerstw częściowych było stosunkowo dużo, ale były one zawsze fałszerstwami na szkodę poczty, gdyż to od niej wyłudzały usługę bez rzetelnej opłaty w oryginalnych znaczkach pocztowych. Niektórzy fałszerze działalność swoją próbowali nawet usprawiedliwiać pobudkami patriotycznymi – „oszukujemy przecież pocztę zaborcy”... Nie były to oczywiście fałszerstwa na szkodę filatelistów choćby dlatego, że nie mieliśmy jeszcze filatelistów w dzisiejszym rozumieniu tego terminu. Pierwsze całkowite fałszerstwo polskiego znaczka powstało najprawdopodobniej w Paryżu (stąd nazwa „paryskie”) dopiero 75 lat później – w 1935 r. (w kwietniu było już rozprowadzane w Krakowie i Warszawie). Jego charakterystyczne cechy to przede wszystkim cienki papier z prążkowaniem poziomym i odmienne liternictwo (np. zamiast liter ZA ŁÓT KOP 10 jest ZA LOT KOP 10). Cech charakteryzujących to fałszerstwo jest o wiele więcej i opisane są one w literaturze [1,12]. Il. 4 przedstawia stylizowane rysunki oryginału (z lewej) i fałszerstwa „paryskiego” (z prawej) pozwalające je porównać. Udokumentowane jest istnienie tylko jednego znaczka czystego. Na il. 5 przedstawione jest to fałszerstwo kasowane (zawsze stempel jest niewyraźny i nierozpoznawalny). Nieznana jest dokładna ilość wykonanych ani zachowanych egzemplarzy, ale najprawdopodobniej waha się ona od 12 do 15.
 |
 |
| il. 4 | il. 5 |
Drugie, bardzo niebezpieczne fałszerstwo całkowite zwane „poznańskim” wykonane typografią powstało na początku lat 80-tych XX wieku i też zostało opisane szczegółowo w literaturze [5,6,7,8,9]. Niebezpieczne jest dlatego, że wykonano je z kilku różnych klisz na różnych papierach dość dobrze naśladujących papier oryginalny i barwy znaczków, różne błędy (np. podwójna obwódkę herbu), czyste i kasowane różnymi stemplami. Dodatkowo były na nich umieszczane fałszywe stempelki gwarancyjne jednego z czterech nie żyjących ekspertów (A. Łaszkiewicza, T. Gryżewskiego, J. Ryblewskiego, M. Perzyńskiego) lub jednego aktualnego eksperta PZF (L. Schmutza). Na il. 6 przedstawione są 4 różne czyste fałszerstwa „poznańskie”, w tym nawet jedno z błędem „niebieskiej obwódki wokół herbu” (znaczek pierwszy z prawej). Część z nich ma gumę (żółtą, spękaną), część nie – wtedy maja umieszczony oczywiście fałszywy stempelek „G.”.
 |
| il. 6 |
Na il. 7 widoczne są trzy inne fałszerstwa „poznańskie” – kasowane. Znanych jest kilka kasowników na tym fałszerstwie (1, 1 w sześciu kwadratach, DP, 102).
 |
| il. 7 |
Tutaj też trudno ocenić „nakład” i istniejącą ilość tych fałszerstw na rynku – szacunkowo może ona wynosić kilkadziesiąt sztuk, ale nie powinna przekraczać 80-100szt. Na szczęście działalność fałszerzy została wykryta, a materiały do produkcji tych fałszerstw i ich zapasy zniszczone.
W bieżącym roku pojawił sie kolejny, trzeci typ fałszerstwa całkowitego Polski nr 1, które umownie można nazwać „śląskim” (stamtąd, a najwięcej z Bierutowa, pochodzi gros sprzedawanych egzemplarzy). Autorowi tego artykułu znane jest już wiele tego typu fałszerstw. Zaczęło się tradycyjnie: trafił do niego jeden egzemplarz (il. 8) dostarczony zapewne „dla rozeznania” lub „na wabia”, gdyż do dzisiaj fikcyjny właściciel nie pojawił sie po odbiór tego znaczka nalepionego na wycinku z odbitym obok dwujęzycznym miejscownikiem Kibart.
 |
| il. 8 |
Omawiane tu najnowsze fałszerstwo należy do udanych i dopiero kilkukrotne powiększenia pozwalają dostrzec różnice miedzy tym fałszerstwem, a znaczkami autentycznymi. Papier w fałszerstwie jest nieźle dobrany i na pierwszy rzut oka znaczek bardzo przypomina oryginał. Jakie są cechy charakterystyczne tego fałszerstwa?
1/ ząbkowanie wszystkich znaczków jest zbyt ładne, by mogło być prawdziwe... Jest zbyt równe i jakby
„przycięte” (il. 9,10) – jest wykonane liniowo na pojedynczych egzemplarzach ręcznym, dość prymitywnym perforatorem, który niedawno jeszcze można było nabyć w Niemczech. W oryginałach ząbkowanie było dość nieregularne (il. 11), a ząbki miały różne kształty (zarówno zaokrąglone, jak i ostre);
 |
 |
| il. 9 | il. 10 |
 |
| il. 11 |
2/ znaczek oryginalny wykonany jest typografia, czyli drukiem wypukłym z dwóch form (oddzielnych dla każdego koloru), omawiane fałszerstwo wykonano drukiem płaskim, „elektrolitografia” z elektronicznych nośników farby – popularnie nazywana kserokopia;
3/ barwy znaczka na znanych egzemplarzach fałszywych wszędzie są zbyt żywe i ostre. To rzadkość wśród znaczków autentycznych. Znaczki Polski nr 1 maja już 150 lat i trudno, by zachowały swoje intensywne barwy, bo w większości zachowały się znaczki kasowane i kapane (czasem wielokrotnie)...;
 |
|
il. 12 |
|
|
 |
|
| il. 13 | il. 14 | il. 15 |
4/ na karminowej części rysunku znaczka widnieją nieregularne czarne kropki o różnej wielkości, a na niebieskiej części rysunku – czerwone i białe kropki (il. 12,13,14). Są to cechy odbitki kserograficznej wykonanej wysokiej klasy kserokopiarka. Dla porównania, na il. 15 pokazano orła ze znaczka autentycznego. Dodatkowo, na kolejnej ilustracji (il. 16) pokazany jest znaczek oryginalnego (z lewej) i jego odbitka kserograficzna (z prawej) wykonana na najprostszej kserokopiarce. Tu widać charakterystyczne dla ksero kropki na powierzchni całej odbitki (choć z marginesami włącznie);
 |
| il. 16 |
5/ grubość białego papieru używanego do znaczków oryginalnych oscylowała miedzy 0,06 (cienkie) a 0,08 mm (średnie). Do fałszerstw użyto papieru żółtawego, średniego, o grubości ok. 0,07 mm, a papier fałszywych „znaczków” czystych z gumą ma grubość ok. 0,08 mm. W świetle lampy UV barwy znaczka na awersie są nienaturalne – zbyt „ostre”, na rewersie znaczków papier jest szaro-fioletowy, o nierównej strukturze „plamiastej”;
6/ stemple numerowe są „wydrukowane”, a nie odbite tuszem używanym do stempli. Wszystkie wyglądają zbyt czysto, wzorcowo, niemal „filatelistycznie”;
7/ inny jest krój i wymiary cyfr stempli numerowych (np.”282”) oraz miejscownika dwujęzycznego KIBARTY;
8/ o różnych wymiarach rysunku znaczka (ramki) wypowiadało się dotąd kilku badaczy polskiej jedynki, którzy przy pomiarach otrzymywali różne wyniki i wysnuwali różne teorie. Trudno pogodzić się z takim podejściem, gdyż przy tak precyzyjnych wynikach koniecznie trzeba uwzględniać następujące czynniki:
a. przy pomiarach nie wolno mieszać znaczków czystych gumowanych z czystymi bez gumy i kasowanymi, gdyż papier „pracuje” i zmienia swoje parametry (rozszerza sie lub kurczy) pod wpływem kąpieli;
b. mierząc nawet tylko znaczki kapane nie mamy pewności co do długości i temperatury kąpieli, a także ich ilości;
c. warunki przechowywania (np. wilgotność, nasłonecznienie). Te czynniki mają oczywisty wpływ na pomiary rysunku. Przedstawione w artykule fałszerstwa „śląskie” jedynki mają wymiary ramki zewnętrznej 16,6 x 22,3 mm.
9/ wszystkie przedstawione tu fałszerstwa są wiernymi kopiami jednego znaczka z powtarzającymi się mikro usterkami. Powstała więc zapewne tylko jedna powielana ciągle „kliszka”. Il. 17 i 18 dowodząca, że oba te fałszerstwa są kopią tego samego znaczka.
 |
 |
| il. 17 | il. 18 |
Zarówno w przypadku fałszerstw „poznańskich”, jak i „śląskich” widać, że fałszerze albo konsultowali się z zaawansowanymi filatelistami lub drukarzami, albo sami nimi byli...
 |
| il. 19 |
Niestety, fałszerstwa „śląskie” zalały już rynek aukcji internetowych allegro i eBay... Fałszerze próbują udoskonalać to fałszerstwo stosując najróżniejsze stemple w kolorach czarnym lub nawet czerwonym.
Na aukcjach internetowych oferowane już są fałszywe znaczki z następującymi stemplami numerowymi
(1, 1 w czterech lub sześciu kwadratach, 78, 103, 138, 170, 182, 188, 215, 226, 247, 282 czy 297) lub innymi (dwujęzyczny miejscownik KIBARTY – vide il. 8, nadawczy Warszawa Dworzec Praga, DP, a nawet odbiorczy St. Petersburga!). Znane są już nawet listy, ale te na szczęście (jak dotąd) są bardzo prymitywne...
Świadczyo tym choćby przedstawiony na il.19 list z Turku. Niestety nikt nic też nie robi w zakresie wyeliminowania i ukarania tych fałszerzy. Zarząd Komisji Ekspertów i Zwalczania Fałszerstw (KEiZF) nic nie robi w tym kierunku, choć do tego jest m.in. powołana, gdyż w swojej nazwie ma „zwalczanie fałszerstw”. Proponowane niedawno skrócenie nazwy Komisji o druga jej część w sumie nie jest pozbawione logiki, gdyż Komisja jest bezsilna i nie posiada praktycznie ŻADNYCH narzędzi zwalczających fałszerstwa...
Aukcje internetowe Allegro i eBay też zacierają ręce, bo interes kwitnie, a pieniążki z prowizji płyną.
Nikt nie jest zainteresowany finałem tych fałszerstw i nikt nie zgłasza też tego nieuczciwego procederu organom ścigania (policji, prokuraturze), a pokrzywdzonymi są jak zawsze przeciętni, często niedoinformowani filateliści...
Niniejszy artykuł być może jest wołaniem na puszczy, ale ma na celu ostrzeżenie tych licznych kolekcjonerów, często naiwnych, często polujących „na okazje”...
Literatura:
[1] Mikstein S.: Fałszerstwo pierwszego polskiego znaczka z 1860r. Ikaros nr 46-7 (maj-lipiec) 1935
[2] Polskie znaki pocztowe. Praca zbiór. pod red. A. Łaszkiewicza i Z. Mikulskiego. Tom 1. BWP „Ruch” PPF,
Warszawa 1960;
[3] Perzyński M.: Fałszerstwa znaczka Polska nr 1. Filatelista 17/1960;
[4] Ways M.: „Nowodruki” znaczka polskiego z 1860r. Filatelista 4/1968;
[5] Berbeka J, Schmutz L.: Fałszerstwo pierwszego polskiego znaczka. Filatelista nr 10/1983;
[6] Popielewski L, Ways M.: Nowe fałszerstwo pierwszego znaczka polskiego. HBBF 2/1983;
[7] Ways M.: Fałszerstwa znaczka i całości pocztowych Królestwa Polskiego. HBBF 2/1988;
[8] Berbeka J.: Finał „poznańskich” fałszerstw: znaczek „Polska nr 1” z 1860r. Filatelistyka 1-2/2000
[9] Berbeka J: Finał „poznańskich” fałszerstw. Podsumowanie. Przegląd Filatelistyczny 6/2003
[10] Miszczak M.: W 145. rocznice wydania pierwszego polskiego znaczka pocztowego (1,2,3). Przegląd
Filatelistyczny 1/2005, nr 2/2005 i nr 3/2005;
[11] Mikulski Z.: Oszustwa na szkodę poczty w Królestwie Polskim w latach 1858-1860 po wprowadzeniu do
obiegu znaczków rosyjskich. Filatelista 2/2008;
[12] Duda J.: 150-lecie pierwszego polskiego znaczka. Filatelista Małopolski nr 1-2 / 2010;
